donderdag 12 januari 2017

Van prut naar plot: een stappenplan


Hier zijn een aantal woorden: strijkijzer. Allergiepillen. Popcornbeker, vogelbekdierdrol, koekjesfabriekmedewerkerstaking. Gefeliciteerd! Als je dat wilt, zat hier ergens het begin van je nieuwe project tussen. Mocht je nog niet afdoende geïnspireerd zijn voor een modern meesterwerk, dan staan hieronder nog meer behulpzame woorden, die hopelijk iets minder klinken alsof je een Dikke Van Dale op een willekeurige pagina openslaat. Stap 1: klik door naar het stappenplan.


---


Stap 1: kies een beginpunt.
Zo simpel is het! Het maakt niet uit hoe of waar of wanneer, maar zorg dat je íéts hebt. Dat kan een personage zijn, of een plek, of een zin uit je lievelingsnummer, of een kruimel plot, of een citaat dat je inspireert. Het mag een gesprek zijn, of een titel, of een gevoel dat je wilt overbrengen, of een interessant idee voor een wereld die je zou willen uitwerken, maar ook eender welke combinatie van deze dingen. Hier zijn wat mogelijkheden om een iets te vinden als het écht niet wil lukken:
  • Zet je MP3-speler, iPod of telefoon op shuffle en neem het eerste nummer dat je krijgt als inspiratie.
  • Google naar een random word generator, klik er random eentje aan, en neem het dubbel random woord dat je krijgt als uitgangspunt.
  • Als je ergens in het openbaar bent, zoals op school of in het OV, luister dan eens naar het gesprek van de mensen naast je. Zonder context zegt het je waarschijnlijk weinig, maar misschien kun jij zelf een context verzinnen.
  • Ga naar een random Wikipediapagina (klik) en haal daar iets vanaf. Dat hoeft niet per se het hoofdonderwerp te zijn: misschien staat er gewoon ergens een zin die een lampje bij je doet branden.
  • Kijk links van je. Hetgeen wat je daar ziet, wordt je beginpunt. Het maakt niet uit als het een kale muur is! Mensen die Daredevil hebben gezien, weten dat een slechterik die een vreemde obsessie heeft met een volkomen wit schilderij ook best kan werken. Wat betekent die witte muur voor jou?

Stap 2: maak je punt dikker.
Voeg dingen toe aan dat ene snippertje dat je al had. Dit is het leuke gedeelte, want je mag helemaal losgaan: je kunt een gigantische brainstormmap maken, of alles wat er in je opkomt opschrijven, of een Worddocument openen en alles wat enigszins je aandacht trekt op Pinterest, WeHeartIt en BrainyQuote pagina’s daarheen kopiëren. Je kunt er ook voor kiezen om dit proces meer natuurlijk te laten verlopen en gewoon met je dagelijkse leven verder te gaan tot je iets te binnen schiet. Zorg wel dat je er ook echt mee bezig blijft, want de enige fout die je hier kunt maken, is het niet proberen. Soms helpt het om er goed voor te gaan zitten en heel bewust, heel diep in je plotpogingen te springen. Als je vast komt te zitten, kun je altijd even het geheel in de achteruit gooien en terug naar stap 1 voor wat extra beginpunten. Soms klikt het opeens in elkaar als je vijf losse dingen op een rijtje zet. 

Wat je in dit stadium vooral moet bereiken, is dat je personages en een setting hebt. Je mag dat zo gedetailleerd doen als jij zelf wilt, maar zorg dat ze er zijn, of dat nou aan de andere kant van een matglazen deur is, vaagjes naderend, of zo levensecht dat je ze bijna kunt ruiken.


Stap 3: laat het punt exploderen (zorg voor een conflict).
Dit is de stap waar een hele reeks eigen blogposts aan gewijd zou kunnen worden, want het is eigenlijk de centrale kolom van ieder verhaal: conflict. Het kan van alles zijn, maar om het enigszins overzichtelijk te houden, hier de vier typen conflict in fictie die vaak worden onderscheden, met een voorbeeld bij elk. Je hoeft niet per se hiermee te werken (en er zijn mensen die nog veel meer typen onderscheiden), maar het kan een handig handvat zijn als alles uit de hand lijkt te lopen (of er gewoon nog niets is om waar dan ook heen te lopen, handen of niet).
  • Mens versus mens: een ridder ziet een zwaard dat hij geweldig vindt, maar ridder #2 wil het zwaard ook heel graag hebben. De ridder moet zorgen dat hij de eigenaar van het geweldige zwaard wordt, en niet ridder #2, die hem tegenwerkt.
  • Mens versus natuur: er is een enorme overstroming en de ridder moet onder onmogelijke condities naar de andere kant van het land reizen om zijn puppy te redden. Het drama ligt erin dat hij telkens nieuwe obstakels tegenkomt op zijn reis omdat het opeens weer begint te hozen, wegen onbegaanbaar zijn, piranha’s een hapje uit zijn edele delen willen nemen en de wind hem bijna omver blaast.
  • Mens versus zichzelf: de ridder is gay en worstelt ermee om dit te accepteren. Het probleem is dat zijn eigen beeld van stoere, mannelijke ridders niet strookt met zijn ideeën over homoseksualiteit en hij daardoor erg met zichzelf in de knoop ligt, omdat hij beide wil zijn.
  • Mens versus maatschappij: de gay ridder is inmiddels uit de kast gekomen en leeft gelukkig getrouwd met ridder #2 en hun puppy op het kasteel, maar mensen uit het dorp leven nog in de middeleeuwen (mogelijk letterlijk) en accepteren dat niet zomaar. Hij moet hiermee zien om te gaan en mogelijk proberen de dorpelingen van mening te laten veranderen.

Bonus stap 4: schrijf!
Plotten kan ongelofelijk nuttig (en soms ook leuk) zijn, maar op een bepaald punt moet je het toch laten rusten en aan de slag gaan met het uitwerken van een echte versie van je verhaal. Je hebt personages, een setting, wat informatie over je verhaal en een conflict, dus in de onvergetelijke woorden van Shia Laboeuf: “JUST DO IT.”

---

Dit stappenplan is uiteraard heel erg ingekort. Je kunt dit in allerlei richtingen uitbreiden, en soms kost puur stap één al meerdere jaren, en dat is oké als je die tijd hebt. Snel betekent niet altijd goed. Langzaam echter ook niet! Je kunt niets leren zonder het gewoon te doen, nu en dan, en schrijven is daar geen uitzondering op.

Wat zijn jullie belangrijkste tips om tot het begin van een plot te komen?


> Volgende bericht: (Nog onbekend, maar waarschijnlijk iets over bestek. Stay tuned.)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten