zondag 5 februari 2017

Waarom diversiteit niet optioneel is



De afgelopen week heb ik niets van me laten horen, en in het kort zijn daar twee redenen voor. De eerste is tentamens, waar helaas niet zo heel veel aan gedaan kan worden. De tweede is Donald Trump, waar wel degelijk iets aan gedaan kan worden. Dus, aangezien er op dit moment ergens in het Witte Huis een oranje aardappel alles aan lijkt te doen To Make America White Again, leek dit me een passend moment om het eens te hebben over het belang van diversiteit in fictie, op grotere schaal dan alleen representatie voor roodharigen. (Ja, ook jouw fictie!) Hier is een pleidooi om eens een kritische blik te werpen op je eigen werk en wat je daarmee zou kunnen doen, bestaande uit vijf redenen om een paardenkeutel te geven om diversiteit.


---

1. Er is gewoon te weinig diversiteit in (mainstream) fictie. Denk eens na over de laatste vijf boeken of series die je hebt gelezen. Tel alle personages die een serieuze rol hebben en A) niet hetero zijn, B) transgender zijn, C) joods of islamitisch zijn, D) niet blank zijn, en/of E) enige vorm van handicap of functiebeperking hebben. Dit zijn vijf criteria om vijf boeken op te scannen, en toch zou het me erg verbazen als op dubbele cijfers uitkomt. Als je er echt lol in hebt, kun je ook eens de ratio vrouwen in verhouding tot mannen uitrekenen, of kijken hoeveel van de boeken slagen voor de Bechdeltest. Het is natuurlijk allemaal erg afhankelijk van wat voor boeken je leest (mijn “laatst gelezen” lijstje staat vol heel bewust uigekozen LGBTQ fictie, dus mijn cijfers zullen wat hoger zijn dan gemiddeld), maar over het algemeen is het vrij veilig om te stellen dat de uitslag van dit mini-onderzoek niet representatief zal zijn voor de echte bevolking.

2. Mensen zijn bang voor dat waar ze niets over weten. Dat is waarom veel horrorfilms zo donker zijn: het zou ons veel minder angst aanjagen als het monster onder ons bed op klaarlichte dag op straat op ons af zou komen. De beste oplossing voor wantrouwen tegenover andere mensen of groepen is meer over ze te weten komen. Er zijn verhalen bekend over Ku Klux Klan leden die opeens beseften dat hun favoriete racistische puntmutsenclub misschien toch niet zo cool was nadat een (erg dappere, laat dat duidelijk zijn) zwarte man gesprekken met ze had gevoerd en ze bevriend waren geraakt. We kunnen tegenwoordig op een dag meer interactie hebben met mensen van de andere kant van de wereld dan onze grootouders in hun hele leven. Nu, in deze globaliserende wereld, is het nog meer dan ooit van belang om begrip voor elkaar te hebben, en om de moeite te nemen elkaar te leren kennen. Fictie kan daar enorm aan bijdragen.

3. Het helpt om stereotypes te ontmantelen. Als je het goed doet, althans. Dat wil niet zeggen dat er inherent altijd iets mis is met stereotypes - er zijn best homoseksuele mannen wiens lievelingskleur roze is - maar het is wel een heel eenzijdig beeld, dat kan leiden tot irritaties of zelfs echte problemen voor leden van en groep die daar niet aan voldoen. Een doel van veel schrijvers is om hun personages zo realistisch mogelijk te maken, en de beste manier om dat te doen is door ze meer dan één kenmerkende eigenschap te geven. Daarmee stap je bijna automatisch ook buiten de getekende lijnen, want stereotypes zijn nou eenmaal erg eendimensionaal. Verhalen over een meisje dat een hijab draagt als voorzitster van de Gay Straight Alliance op haar school of een transgender man met een heel doorsnee huisje, boompje, beestje en gelukkig huwelijk, zouden wonderen kunnen doen.

4. Het is de gemakkelijkste manier om mensen van over de hele wereld in elkaars huid te laten kruipen. Mensen leven van verhalen. Het is geen puur toeval dat er sprookjes en legendes en mythen zijn die van generatie op generatie werden overgegeven, want ze vertellen ons iets over onze wereld, onze cultuur en de mensen om ons heen. Verhalen uit andere delen van de wereld, of van andere groepen dan die waar jij je meestal in bevindt, kunnen je iets vertellen over dingen die je nog niet wist, zonder dat jij die ervaringen ooit zelf hoeft te hebben. Het biedt je een blik in het leven van iemand anders op een volkomen unieke manier, zoals niets anders ter wereld dat kan.

5. Het is belangrijk om iemand te hebben die op jou lijkt in fictie. Al helemaal in verhalen gericht op kinderen of jongeren! De wereld kan soms een deprimerende, donkere plek zijn, en dat geldt al helemaal als je buiten de standaard valt, op wat voor manier dan ook. Het is niet alleen leuk, maar soms ook oprecht levensveranderend om een personage in een boek tegen te komen waar je jezelf in kunt herkennen, en dat dezelfde dingen als jij door lijkt te maken (zelfs al is het met wat meer eenhoorns of onopgeloste moordzaken, afhankelijk van het genre). Als dat personage het kan halen, dan kun jij dat ook - en wat is er nou beter dan die boodschap mee te geven aan iemand die zich eenzaam voelt en jouw verhaal heeft aangeklikt of opengeslagen? Het is oké; je bent belangrijk; wij zien je. Er zijn andere mensen zoals jij. Je bent niet alleen.

---

Laat het duidelijk zijn dat ik hier niemand probeer te verbieden om verhalen over blanke, heteroseksuele mannen te schrijven, of probeer te beweren dat ieder personages ooit op een of andere manier deel moet zijn van een minderheid om je verhaal Goed™️ of Meer Acceptabel™️ te maken. Dat is niet wat dit is. Het is wel een zachte hint dat de wereld meer divers is dan we soms denken of zien, en dat het nooit kwaad kan om daar eens bij stil te staan als je een nieuw verhaal begint te schrijven (of een nieuw boek zoekt om te lezen!). Misschien leer je zelf iets, en het zou weleens heel veel kunnen betekenen voor iemand die je niet eens kent.

Dus, wat zijn de diversiteitsscores van de laatste boeken die jij hebt gelezen? Hoeveel van je eigen verhalen halen de Bechdeltest?


> Volgende bericht: (Hopelijk iets wat niets met Trump te maken heeft)

2 opmerkingen:

  1. Ik vind dat je hier een heel goed punt maakt. En als er al boeken zijn met een LBGT+ personage erin, draait het verhaal ook meestal hierom. Er zijn weinig verhalen waarin de plot eigenlijk om iets compleets anders draait.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat is absoluut erg waar! Naast gewoon meer personages, hebben we ook meer personages nodig waarbij dat wat hen "anders" maakt niet hun belangrijkste kenmerk is. LGBTQ+ mensen en andere minderheden gaan immers ook gewoon naar school en de supermarkt, dus er is geen reden dat die niet verliefd zouden kunnen worden op een vampier in hun biologieklas of onverwacht te horen zouden kunnen krijgen dat ze een tovenaar zijn.

      Verwijderen