Hoe te beginnen bij het begin (of juist niet)

De start van een nieuw verhaal is altijd lastig. Jij staart naar de blanco pagina, de blanco pagina staart terug, en er hangt een ongemakkelijke stilte in de kamer - wat nu? Wat zijn woorden ook alweer, en wat doe je ermee? Je moet zowel je lezer meteen bij zijn of haar keel (of hart, of voor jouw genre ander toepasselijk lichaamsdeel) grijpen, als zorgen dat je personages, wereld en plot netjes worden geïntroduceerd. Dat lijken soms nogal tegenstrijdige doelen. Veel uitleg is niet spannend, maar veel spanning laat weinig ruimte voor uitleg. Hier zijn een aantal mogelijke handvaten voor het vinden van een goed beginpunt.

---

1. Hak je beschrijvingen in kleinere stukjes. Dump niet meteen aan het begin grote blokken uitleg over je worldbuilding op je lezers. Zelfs als je daar jaren aan werk in hebt zitten en er super enthousiast over bent, is er een risico dat je je lezers er onbedoeld mee knock-out slaat, of dat ze zelfs doodsimpel in slaap vallen. Het is afhankelijk van je genre met hoeveel je nog weg kunt komen (bij chicklit is een vlotte schrijfstijl een vereiste, maar dat geldt niet voor epische fantasy à la Tolkien (overduidelijk, als je Tolkien leest)), maar over het algemeen is het een erg goed idee om je beschrijvingen wat te verspreiden. Een aantal regels per keer, afgewisseld met stukken conversatie of acties, werkt doorgaans prima. Meld wat er belangrijk is op dat moment en bewaar andere toevoegingen voor later. Op die manier voelt het stukken natuurlijker en zal het niet lijken alsof mensen zich eerst door een geschiedenisboek over de wereld van je verhaal heen moeten worstelen voordat ze bij de actie uitkomen. Win-win!

2. Neem een beginpunt dat meer dan één ding van je to do lijstje afstreept. Begin bij een scène met actie of mysterie erin, maar die je ook de kans geeft om je personages of wereld te introduceren. Probeer iets te vinden wat je in staat stelt om eigenschappen van belangrijke mensen of plaatsen in je verhaal te tonen die waarschijnlijk later nog terug zullen komen. Natuurlijk hoeft absoluut niet alles in je eerste hoofdstuk al helemaal duidelijk te zijn - in tegendeel, want dan zou je de rest van het verhaal niet meer hoeven te schrijven - maar zorg wel dat je lezer aan het einde ervan een redelijk beeld heeft van wie de hoofdpersoon is en wat zijn of haar situatie is (tenzij je opzettelijk dingen achterhoudt, want natuurlijk wel altijd mag), zodat je het daarna allemaal flink overhoop kunt schoppen wanneer je plot langskomt voor de thee.

3. Begin niet te vroeg. Stel dat je wilt schrijven over Jan, die in zijn eentje gaat kamperen in de Ardennen en een doorgang naar een geheim, magisch koninkrijk ontdekt. Je kúnt beginnen met het vertellen van dit verhaal op het punt waarop Jan thuis zijn koffers inpakt, waarna je hem volgt tijdens zijn reis met de fiets naar het station en met de trein naar het noorden, waar hij eerst een nachtje doorbrengt in een Bed & Breakfast voordat hij een boterham met jam eet, zijn wandelschoenen aantrekt, zijn rugzak omdoet en de bergen in trekt. Het kan - maar is het echt nodig? Vertel je met die lange introductie iets wat anders zou missen uit het verhaal? De kans is groot dat het antwoord nee is, en dat je zelfs heel wat mogelijk geïnteresseerde lezers kwijtraakt als het hele eerste hoofdstuk gaat over koffers, treintickets en jamboterhammen (tenzij dat een bijzonder doel heeft omdat Jan bijvoorbeeld tijdens de treinreis een elf tegenkomt die hij later terugziet; er zijn altijd uitzonderingen).

4. Begin midden in de actie. Dat betekent niet per se dat je hoeft te beginnen midden in je plot, want er kan ook aan het begin best al wat actie zitten. Als we terugkomen op het verhaal over Jan in de Ardennen, sta je voor de keuze of je begint wanneer Jan ’s ochtends het bos in trekt, of als hij net bij zijn kraag wordt gegrepen door een elfenwachter nadat hij per ongeluk het geheime koninkrijk binnen was gestruikeld. Die tweede manier is niet per se altijd de beste, maar het is wel een optie die het overwegen waard kan zijn, want je begint meteen met een soort cliffhanger. Het kan sowieso nooit kwaad om eens na te denken hoe je verhaal precies in elkaar moet zitten qua tijd: vertel je het lineair, te beginnen met A en eindigend met Z, of maak je gebruik van flashbacks of flashforwards? Of misschien maak je het nog wel wilder en begin je met het einde en werk je achteruit naar het begin toe? Een klein stukje laten zien van de rare situatie waar je personage(s) uiteindelijk in terechtkomen kan een heel goede vishaak zijn om je lezers binnen te slepen, zeker als je echt heel wat uitleg over de wereld in je eerste delen moet proppen om het begrijpelijk te maken.

5. Begin niet op het moment dat een wekker gaat/voor een spiegel. Er zijn bergen groot genoeg om de Mount Everest te overschaduwen aan verhalen die zo starten. (Inclusief een aantal verhalen die ik zelf heb geschreven, overigens! Er zijn waarschijnlijk minder schrijvers die dit niet kunnen zeggen dan wel, laten we eerlijk zijn.) Dat maakt het niet per se fout, want er zijn een hoop dingen die vaak worden gedaan en toch heel goed zijn. Deze twee beginpunten zorgen wel vaak voor een heel trage, wat cliché en niet zo interessante start. Het lijkt een heel logisch beginpunt, want je eigen dagen starten immers ook altijd wanneer je uit bed stapt, maar er is een reden dat je niet gewoon een boek schrijft over iedere minuut van je eigen dag (waarschijnlijk, dan; als dat wel precies is waar je mee bezig bent, laat je dan vooral door mij niet stoppen en doe je ding, vriend). Personages in spiegel laten kijken en zichzelf laten beschrijven is zo mogelijk nog erger (zie Fifty Shades of Grey voor deze, by the way). Niemand doet dat in het echt, het is een erg non-twisty plottwist als blijkt dat je hoofdpersoon die beschreven persoon is, en het voelt een beetje lui, in alle eerlijkheid. Er is bijna zeker een betere manier om je lezers info over het uiterlijk van je personage te geven, die ook nog eens vloeiender zal klinken dan gewoon een spiegel erin smokkelen.

---

Vraag van de dag: hoe begon jouw meest recente verhaal? (Mijn antwoord, voor de drie dingen waar ik nu aan werk: A) met een ontsnapte gevangene en een achtjarige die een heuvel op lopen in de regen, B) met spin the bottle, en C) met een Messias in de ruimte die glimlacht.) Ben je er tevreden mee?

> Vorige bericht: De enige manier om schrijven écht fout te doen

> Volgende bericht: (misschien moet ik dit maar niet meer doen want ik weet het telkens toch nog niet, gosh)